Back تي-72 Arabic Т-72 Byelorussian Т-72 BE-X-OLD Т-72 Bulgarian T-72 Breton T-72 BS T-72 Catalan T-72 Czech T-72 Danish T-72 German
| T-72 | |
|---|---|
 T-72B3 modeli. 2016-cı il. (Başqa adı ilə B3M) | |
| Tipi | Əsas döyüş tankı |
| Ölkə | |
| İstismar tarixçəsi | |
| İstismar illəri | 1973 - davam edir |
| İstismara başlanması | 1973 |
| İstismar edənlər | İstifadəçilər |
| İstifadə edilən döyüşlər | |
| İstehsal tarixçəsi | |
| Konstruktor | Leonid Kartsev - Valeri Venediktov |
| Konstruksiya tarixi | 1967-1973 |
| İstehsalçı | Uralvaqonzavod |
| İstehsal illəri | 1973-davam edir |
| İstehsal sayı | 25,000+ |
| Xüsusiyyətləri | |
| Ağırlığı | 41.5 ton (44.5 ton T-72B) |
| Zireh | Polad və kompozit zireh. Ön 550mm RHA T-72M1 Kompozit Zireh, Polad Zireh |
| Sürət | 60 km/saat |
| Güc nisbəti | 18.8 ag/ton |
| Əsas silah | 125 mm 2A46M/2A46M-5 yivsiz top |
| Köməkçi silah |
7.62 mm PKT pulemyotu 12.7 mm NSVT pulemyotu |
| Uzunluğu | 9.53 m |
| Eni | 3.59 m |
| Hündürlüyü | 2.23 m |
| Ekipaj | 3 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
T-72 — sovet istehsalı olan əsas döyüş tankı.
İstehsalına ilk dəfə 1971-ci ildə başlanmışdır. İkinci dünya müharibəsindən sonra ən çox istehsal olunan 2-ci tankdır, istehsal sayına görə yalnız T-54/55 tanklarından geri qalır. İndiyə qədər 20,000 ədəd bu tankdan istehsal edilmişdir. T-72 tankları ilk dəfə 1973-cü ildə istifadəyə verilib. İlk dəfə olaraq 1977-ci ildə görülmüşdür. T-64 ilə eyni zamanda hazırlanıb. T-64 ilə aralarında aşkar mexaniki və dizayn fərqləri vardır. T-64 ardıcıllığı bu gün T-80 ilə davam edərkən T-72 ardıcıllığı T-90 ilə davam etməkdədir.
Körfəz müharibəsi zamanı İraqın bütün T-72 tankları ABŞ-nin termal kameralı M1 Abrams tankları tərəfindən məhv edilmişdir. Buna görə də sonradan bu tanklar daha da inkişaf etdirilərək, daha müasir T-90 tankları hazırlanmışdır.
Hal-hazırda, T-72 tankları 40-dan çox ölkədə öz xidmətini davam etdirir və bir çox müharibələrdə də aktiv şəkildə istifadə olunmuşdur. 1970-ci illərdən başlayaraq SSRİ-nin süqutuna qədərki dövrdə bu tanklar Varşava Müqaviləsi Təşkilatına üzv olan ölkələrin ordularında ən çox istifadə olunan tank olmuşdur. Lisenziya ilə istehsal olunan modelləri və ixrac üçün nəzərdə tutulan modelləri Polşa və Çexoslovakiya da (müasir Çexiya və Slovakiya dövlətləri onun varisidir) Varşava Müqaviləsi Təşkilatına daxil olan ölkələrin orduları və SSRİ-yə yaxın olan ölkələrin orduları üçün istehsal edilib. Bu lisenziyalı modellər daha keyfiyyətli istehsal olunmalarına baxmayaraq Sovet standartlarına görə daha zəif idi və mürəkkəb (kompozit) zirehə sahib deyildi. Varşava Müqaviləsi Təşkilatı xaricindəki SSRİ-yə yaxın və dost olan ölkələr üçün buraxılmış T-72M modeli Yaxın Şərq və Afrika ölkələrinə ixrac edilmişdi. Bu modellərdən İraq, keçmiş Yuqoslaviya kimi ölkələr bu modelləri inkişaf etdirib seriyalı surətdə özləri istehsal etməyə başlamışdırlar. Bu variantlardan biri olan M-84 tankı (keçmişYuqoslaviya istehsalı) istehsal olunan 1980-ci illərdən başlayaraq dünya miqyasında yüzlərlə ədəd satıldı. İraqlıların parçalarını SSRİ-dən alıb birləşmə işlərini Əl-Taci zavodunda etdikləri Əsəd-əl-Babil tankları hədəfi lazer işığı ilə tapırdı. İraqlılar bu tankı 1980-ci illərdən başlayaraq 1991-ci ilə qədər istehsal etmişlər. Sovetlər birliyinin dağılması ilə bu tankların da seriyalı istehsalına son qoyulsa da hələ də Rusiya bu tankların ixrac məqsədi ilə istehsalını davam etdirir. Rusiya həmçinin ziyan görmüş tankların təmirini də həyata keçirmişdir. Maksimum sürəti 60 km/saat (son modellərdə 75 km/saat) olan bu tankların maksimum yürüş məsafəsi-hərəkət mənzili 460 kilometrdir (son modellərdə tam (full) yanacaq olduqda 620 kilometrə kimi bu məsafə arta bilir).
Bu tanklardan ilk dəfə olaraq döyüş meydanlarında 1982-ci il İsrail-Suriya müharibəsində istifadə edilmişdir. Bu müharibədə, öz dövrünə görə kifayət qədər böyük kalibrə malik olan 125 mm çapındakı toplarının sayəsində İsrail tanklarına qarşı təsirli olmağı bacarmışdır.